Phương pháp phân tầng
Phương pháp phân tầng (Stratification) có mục đích chính là giúp chúng ta đơn giản hóa và tổ chức lại thông tin từ một lượng dữ liệu hỗn loạn. Bằng cách kiểm tra các nguyên nhân có thể khác nhau (con người, quy trình, vật liệu, máy móc, môi trường) và tác động của chúng đến chất lượng sản phẩm, phương pháp này giúp người dùng tìm ra manh mối của nguyên nhân tiềm tàng, tóm tắt nguyên nhân và làm rõ suy nghĩ.
Thông thường, khi gặp phải vấn đề, nhiều người không biết bắt đầu từ đâu để tìm ra nguyên nhân gây ra vấn đề. Phương pháp phân tầng sẽ sử dụng các điều kiện biến đổi đã biết, tiến hành thu thập dữ liệu một cách có hệ thống và từng bước tìm ra vấn đề gốc rễ.
Phương pháp phân tầng thường được sử dụng nhiều nhất trên các dây chuyền sản xuất hàng loạt để tìm ra các điểm then chốt ảnh hưởng đến chất lượng chính. Ví dụ, trong quá trình sản xuất xảy ra 4 con hàng bị xước trên tổng số 100 con rút kiểm, vận dụng phương pháp tầng bậc Cường đã tìm ra nguồn gốc xảy ra tình trạng xước sản phẩm. Dưới đây là ví dụ cụ thể:
Khuôn số 11 có phát hiện tình trạng đầu kẹp bị mài mòn tạo nên đầu sắc, biện pháp là dùng giấy ráp mài đi phần nhô ra của đầu kẹp.
Phương pháp phân tầng có thể giúp ta từ những dữ liệu mà ta đánh dấu ký hiệu và dữ liệu có sẵn từ đó truy xuất nguồn gốc nguyên nhân từ đó tìm ra giải pháp cụ thể.
Điểm then chốt của phương pháp phân tầng
Dưới đây là bảng liệt kê một số hạng mục có thể sử dụng trong phương pháp tầng bậc (chỉ mang tính tham khảo). Do tính chất của từng sản phẩm có thể khác nhau, tất cả phải dựa trên tình hình thực tế và kinh nghiệm để áp dụng:
| Đối tượng phân tầng | Phương pháp phân tầng |
|---|---|
| Phân tầng "Con người" | Nhóm, ca ngày đêm, phương pháp làm việc, kỹ năng, người mới hay cũ, mức độ thành thạo, tuổi, tình trạng sức khỏe, tính cách, trình độ học vấn, giới tính và kinh nghiệm |
| Phân tầng "Máy móc công cụ" | Số máy, mới hay cũ, kiểu dáng, cấu tạo, đồ gá, tốc độ |
| Phân tầng "Nguyên liệu, vật liệu, linh kiện" | Nguồn gốc, nhà cung cấp, quy trình trước đó, lô hàng, chất liệu, cấp bậc, kích thước |
| Phân tầng "Điều kiện làm việc" | Nhiệt độ, áp suất, độ ẩm, tốc độ, thời gian, phương pháp làm việc, trình tự làm việc, thủ công hay sử dụng máy móc, con người hay tự động, dụng cụ đo lường |
| Phân tầng "Thời gian" | Mùa, tháng, ngày hay đêm, ngày trong tuần, thời điểm trong ngày, trước và sau sửa chữa, số lần sử dụng sau nghỉ ngơi |
| Phân tầng "Khu vực" | Vùng ven biển hay nội địa, trong nước hay quốc tế, khu vực phía nam hay phía bắc, khu vực phía đông hay phía tây |
| Phân tầng "Khí hậu" | Nhiệt độ không khí, điều kiện thời tiết, độ ẩm hay khô ráo, gió, trời nắng hay mưa |
| Phân tầng "Sản phẩm" | Loại sản phẩm, yêu cầu của khách hàng, sản phẩm mới hay cũ, sản phẩm tiêu chuẩn hay đặc biệt, loại hình sản xuất |
| Phân tầng "Đo lường và kiểm tra" | Người thực hiện đo lường, dụng cụ đo lường |
Thời điểm sử dụng phương pháp phân tầng
Phương pháp phân tầng thường được khuyến nghị nên áp dụng từ trước khi thu thập dữ liệu, thông qua việc xác định các yếu tố hoặc nguyên nhân cần thu thập dựa trên kinh nghiệm trước đó. Việc sử dụng phương pháp phân tầng thường yêu cầu sự tham gia của các kỹ sư hoặc nhân viên có kinh nghiệm, bởi càng sớm hiểu rõ các nguyên nhân có thể, hoặc sử dụng biểu đồ phân tích đặc tính để liệt kê các nguyên nhân tiềm năng, sau đó thu thập dữ liệu dựa trên các yếu tố này để đánh giá, thì càng đạt được hiệu quả cao. Nếu không làm như vậy, có thể cần phải thu thập dữ liệu nhiều lần, gây lãng phí thời gian và tiền bạc.
