Tinh gọn sản xuất
1. Sản xuất tinh gọn là gì?
Sản xuất tinh gọn là một phương thức sản xuất nhằm giảm thiểu tối đa nguồn lực mà doanh nghiệp sử dụng trong quá trình sản xuất và giảm chi phí quản lý, vận hành. Đồng thời, đây cũng là một triết lý, một văn hóa. Triển khai sản xuất tinh gọn là một quá trình quyết tâm theo đuổi sự hoàn hảo, cũng là quá trình tìm kiếm sự xuất sắc. Đây là một nguồn động lực tinh thần thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và doanh nghiệp, đồng thời là một trạng thái tự thỏa mãn thông qua quá trình học tập không ngừng. Mục tiêu cuối cùng của sản xuất tinh gọn là theo đuổi sự xuất sắc, không ngừng cải thiện để đạt đến bảy "không": không lỗi, không tồn kho, không lãng phí, không sự cố, không tai nạn, không khiếu nại, và không dừng lại.
2. Bốn đặc điểm của sản xuất tinh gọn
Hầu hết các doanh nghiệp đã nhận ra tầm quan trọng của sản xuất tinh gọn đối với doanh nghiệp của họ. Sản xuất tinh gọn có thể nâng cao hiệu quả sản xuất và tăng cường khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, mặc dù nhiều doanh nghiệp muốn thực hiện quản lý tinh gọn, họ vẫn chưa thực sự hiểu rõ về những đặc điểm của sản xuất tinh gọn. Vậy, sản xuất tinh gọn có những đặc điểm gì?
-Loại bỏ mọi lãng phí, theo đuổi sự hoàn thiện
Đặc điểm của sản xuất tinh gọn là loại bỏ mọi lãng phí, theo đuổi sự hoàn thiện và không ngừng cải tiến. Loại bỏ mọi thứ không cần thiết trong quá trình sản xuất, mỗi công nhân và vị trí công việc đều phải tạo giá trị gia tăng. Tinh giản là cốt lõi của sản xuất tinh gọn, tập trung vào tinh giản thiết kế sản phẩm, quy trình sản xuất, quản lý để loại bỏ mọi công việc không tạo ra giá trị gia tăng. Mục tiêu là phản ứng nhanh nhất với nhu cầu thị trường với chất lượng tối ưu, chi phí thấp nhất và hiệu quả cao nhất.
-Nhấn mạnh vai trò con người, phát huy tiềm năng
Phương thức sản xuất tinh gọn chuyển giao tối đa nhiệm vụ và trách nhiệm đến công nhân trực tiếp tạo giá trị cho sản phẩm. Nhiệm vụ được chia cho các nhóm, và các công nhân trong nhóm phối hợp thực hiện. Điều này yêu cầu công nhân phải thành thạo nhiều công việc khác nhau, giảm số lượng công nhân không trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng, và tăng quyền tự chủ của công nhân trong sản xuất. Khi dây chuyền sản xuất gặp sự cố, công nhân có quyền quyết định ngừng máy, tìm nguyên nhân và đưa ra quyết định. Làm việc theo nhóm giúp mở rộng phạm vi công việc của công nhân, kích thích hứng thú làm việc và tinh thần sáng tạo, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho việc triển khai sản xuất tinh gọn.
-Mục tiêu không lãng phí
Tồn kho được coi là "gốc rễ của vấn đề": Tồn kho cao là một trong những đặc điểm của sản xuất hàng loạt. Do thiết bị vận hành không ổn định, quy trình sắp xếp không hợp lý, tỷ lệ phế phẩm cao và sản xuất không cân bằng, tình trạng cung cấp không kịp thời thường xuyên xảy ra, và tồn kho được coi là "vật đệm" không thể thiếu. Tuy nhiên, sản xuất tinh gọn cho rằng tồn kho là "tai họa" cho doanh nghiệp. Lý do chính bao gồm:
(1) Tồn kho tăng chi phí vận hành;
(2) Tồn kho che giấu các vấn đề của doanh nghiệp.
Lao động không hiệu quả trong sản xuất và lao động dư thừa được đưa vào tồn kho sớm đều là lãng phí. Để loại bỏ những lãng phí này, phương thức sản xuất tinh gọn yêu cầu loại bỏ không thương tiếc các khâu và vị trí công việc không trực tiếp tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Theo đuổi sự hoàn hảo, không bao giờ hài lòng
Phương thức sản xuất tinh gọn lấy việc "theo đuổi sự hoàn hảo không ngừng" làm mục tiêu quản lý, luôn tìm kiếm sự cải tiến liên tục về chất lượng sản phẩm, chi phí và dịch vụ. Tư duy này là đặc điểm quan trọng giúp phân biệt với phương thức sản xuất hàng loạt, đồng thời là động lực tinh thần cho sự thành công của sản xuất tinh gọn. Phương thức sản xuất đúng lúc (JIT) và cải tiến quy trình liên tục (CIP) là biểu hiện của tư duy theo đuổi sự hoàn hảo trong sản xuất tinh gọn.
Phương thức sản xuất tinh gọn nỗ lực theo đuổi tính hợp lý và hiệu quả cao trong sản xuất, tìm kiếm các công nghệ sản xuất và quản lý có thể sản xuất linh hoạt, đáp ứng nhu cầu đa dạng với sản phẩm chất lượng cao, có ý nghĩa tích cực đối với ngành sản xuất.
3. 6 lợi thế của sản xuất tinh gọn
Dựa trên các đặc điểm trên, và so với phương thức sản xuất hàng loạt, phương thức sản xuất tinh gọn có những lợi thế chủ yếu sau đây:
- Dù trong phát triển sản phẩm, hệ thống sản xuất, hay các phòng ban khác của doanh nghiệp, số lượng nguồn nhân lực cần thiết đều có thể giảm một nửa so với phương thức sản xuất hàng loạt;
- Chu kỳ phát triển sản phẩm mới có thể giảm hơn một nửa;
- Tồn kho trong quá trình sản xuất có thể giảm xuống còn một phần mười mức trung bình của phương thức sản xuất hàng loạt;
- Không gian sử dụng của doanh nghiệp có thể giảm còn một nửa so với doanh nghiệp sử dụng phương thức sản xuất hàng loạt;
- Lượng tồn kho thành phẩm có thể giảm xuống còn một phần tư so với mức tồn kho trung bình của phương thức sản xuất hàng loạt;
- Chất lượng sản phẩm có thể tăng gấp ba lần.
4. 11 công cụ của sản xuất tinh gọn
Sản xuất đúng lúc (JIT)
Phương thức sản xuất đúng lúc xuất phát từ Nhật Bản, với tư tưởng cơ bản là "Chỉ sản xuất sản phẩm khi cần thiết, với lượng cần thiết". Cốt lõi của phương thức này là theo đuổi một hệ thống sản xuất không tồn kho hoặc giữ tồn kho ở mức tối thiểu. Trong quá trình sản xuất, cần tuân thủ nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quy định, sản xuất theo nhu cầu, cung cấp số lượng nguyên liệu phù hợp với nhu cầu tại hiện trường, ngăn ngừa tình trạng tồn kho bất thường.5S và quản lý trực quan
5S (Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc, Sẵn sàng) là công cụ hiệu quả để quản lý trực quan hiện trường, đồng thời là công cụ hiệu quả để nâng cao năng lực của nhân viên. Yếu tố quyết định sự thành công của 5S là tiêu chuẩn hóa, thiết lập tiêu chuẩn hiện trường chi tiết và trách nhiệm rõ ràng, giúp nhân viên duy trì hiện trường sạch sẽ, đồng thời phát hiện và giải quyết các vấn đề hiện trường và thiết bị, từ đó hình thành thói quen nghề nghiệp tuân thủ quy định và phẩm chất nghề nghiệp tốt.Quản lý Kanban
Kanban là một phương tiện để trao đổi thông tin quản lý sản xuất trong nhà máy. Thẻ Kanban chứa đựng nhiều thông tin và có thể sử dụng lại nhiều lần. Có hai loại Kanban thường dùng: Kanban sản xuất và Kanban vận chuyển. Kanban rõ ràng, dễ nhìn thấy và dễ quản lý.Quy trình làm việc tiêu chuẩn (SOP)
Tiêu chuẩn hóa là công cụ quản lý hiệu quả nhất để đạt hiệu quả cao và chất lượng cao trong sản xuất. Quy trình sản xuất được phân tích qua giá trị dòng chảy, dựa trên quy trình công nghệ khoa học và quy trình thao tác để tạo thành tiêu chuẩn văn bản. Tiêu chuẩn không chỉ là căn cứ đánh giá chất lượng sản phẩm, mà còn là căn cứ để đào tạo nhân viên tuân thủ quy trình. Những tiêu chuẩn này bao gồm tiêu chuẩn quản lý trực quan hiện trường, tiêu chuẩn quản lý thiết bị, tiêu chuẩn sản xuất sản phẩm và tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Sản xuất tinh gọn yêu cầu "mọi thứ đều phải tiêu chuẩn hóa".Bảo trì toàn diện (TPM) Thông qua sự tham gia của toàn bộ nhân viên, tạo ra hệ thống thiết bị được thiết kế tốt, nâng cao tỷ lệ sử dụng thiết bị hiện có, đảm bảo an toàn và chất lượng cao, ngăn ngừa sự cố, từ đó giúp doanh nghiệp giảm chi phí và tăng hiệu suất sản xuất tổng thể. TPM không chỉ thể hiện thông qua 5S, mà còn đặc biệt quan trọng đối với phân tích an toàn lao động và quản lý sản xuất an toàn.
Sử dụng biểu đồ giá trị dòng chảy để nhận diện lãng phí (VSM)
Quá trình sản xuất luôn có sự lãng phí, và biểu đồ giá trị dòng chảy (Value Stream Mapping) là nền tảng và điểm mấu chốt để triển khai hệ thống tinh gọn và loại bỏ lãng phí:- Xác định vị trí tạo ra lãng phí trong quá trình, nhận diện cơ hội cải tiến tinh gọn;
- Hiểu được thành phần của dòng giá trị và tầm quan trọng của chúng;
- Nắm vững khả năng thực tế để vẽ biểu đồ giá trị dòng chảy;
- Hiểu được cách sử dụng dữ liệu trong biểu đồ giá trị dòng chảy, lượng hóa thứ tự ưu tiên các cơ hội cải tiến.
Thiết kế cân bằng dây chuyền sản xuất
Do cách bố trí dây chuyền không hợp lý, công nhân di chuyển không cần thiết, giảm hiệu quả sản xuất; do sắp xếp động tác không hợp lý và quy trình công nghệ không hợp lý, công nhân phải nhiều lần nhấc lên hoặc đặt xuống vật liệu. Đánh giá hiện trạng và lập kế hoạch hiện trường là rất quan trọng. Tối ưu hóa thời gian và công sức. Chỉ khi làm được ít mà hiệu quả cao mới có thể.Sản xuất theo phương thức kéo (PULL)
Sản xuất theo phương thức kéo là sử dụng Kanban làm phương tiện quản lý, áp dụng "chế độ rút hàng" nghĩa là công đoạn sau sản xuất theo nhu cầu "thị trường", lấy nguyên liệu sản xuất thiếu hụt từ công đoạn trước, từ đó hình thành hệ thống kiểm soát kéo toàn bộ quá trình. JIT cần có sản xuất theo phương thức kéo làm nền tảng, và phương thức kéo là đặc điểm điển hình của sản xuất tinh gọn. Tinh gọn theo đuổi không tồn kho, chủ yếu được thực hiện thông qua phương thức vận hành kéo.Chuyển đổi nhanh chóng (SMED)
Lý thuyết cơ bản của chuyển đổi nhanh là kỹ thuật vận hành và kỹ thuật đồng bộ, mục tiêu là giảm thiểu tối đa thời gian ngừng máy dưới sự hợp tác của đội ngũ. Khi chuyển đổi sản phẩm và điều chỉnh thiết bị, có thể tối đa hóa việc rút ngắn thời gian chuẩn bị, hiệu quả chuyển đổi nhanh rất rõ ràng. Để giảm thiểu lãng phí thời gian chờ ngừng máy, quá trình rút ngắn thời gian thiết lập chính là quá trình dần loại bỏ và giảm bớt mọi thao tác không tạo ra giá trị gia tăng, và chuyển chúng thành quá trình không cần ngừng máy. Sản xuất tinh gọn là hiện thực hóa thông qua việc liên tục loại bỏ lãng phí, giảm tồn kho, giảm phế phẩm, rút ngắn thời gian chu kỳ sản xuất, và giảm thời gian thiết lập là một trong những phương pháp chủ chốt giúp chúng ta đạt được mục tiêu này.Cải tiến liên tục (Kaizen) Không ngừng cải tiến sản lượng và chất lượng rút ngắn thời gian giao hàng thông qua việc bồi dưỡng đào tạo nhân lực cùng với phát triển kỹ thuật, bảo đảm chất lượng sản phẩm, giải quyết nhanh chóng các vấn đề phát sinh thông qua biện pháp tìm vấn đề cơ bản cùng việc lập kế hoạch giải quết vấn đề rõ ràng(kaizen).
